Meer dan 33 miljoen reisbewegingen geanalyseerd in strijd tegen georganiseerde criminaliteit en terrorisme

BelPIU

De Belgische Passagiersinformatie-eenheid (BelPIU) is een onderdeel van het National Travel Targeting Center (NTTC) van het Nationaal Crisiscentrum (NCCN). Het NTTC verzamelt en analyseert gegevens van passagiers die aankomen, vertrekken of in transit zijn in België in de strijd tegen georganiseerde criminaliteit en terrorisme. 

Het NTTC brengt verschillende veiligheids- en inlichtingendiensten samen waaronder de Veiligheid van de Staat (VSSE), de Geïntegreerde Politie, de Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid (ADIV) en de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen, ondersteund door een analyse-eenheid van het NTTC. Deze samenwerking maakt dat de diensten onderling op een efficiënte manier informatie kunnen uitwisselen. 

In 2023 analyseerde het NTTC 33.477.525 reisbewegingen op 231.194 vluchten. Nooit eerder werden in België zoveel reisbewegingen op een jaar geanalyseerd. Dit komt omdat het vliegverkeer opnieuw volledig op het niveau is zoals voor de Covid-crisis en omdat er in 2023 nieuwe luchtvaartmaatschappijen aangesloten zijn bij het NTTC. In totaal zijn er nu 78 luchtvaartmaatschappijen aangesloten. De gegevens van 99% van alle passagiers die van, naar of via België reizen worden zo geanalyseerd. Het NTTC zet in 2024 zijn werk verder om de laatste kleine luchtvaartmaatschappijen aan te sluiten op deze werking. 

Politiediensten

De Geïntegreerde Politie kon 3.895 controles uitvoeren in verschillende dossiers door een vergelijking te maken tussen de politiedatabank, de toezichtslijsten van de politie en de passagiersgegevens: 

• Terrorisme: 637 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 323 gedetailleerde informatierapporten; 
• Parentale ontvoering: 232 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 25 positieve controles waarvan 10 onmiddellijke aanhoudingen;
• Moord: 43 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 14 positieve controles waarvan 8 arrestaties;
• Mensenhandel: 223 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 41 positieve controles waarvan 8 arrestaties; 
• Diefstal met geweld: 143 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 71 positieve controles waarvan 49 arrestaties;
• Georganiseerde misdaad: 1.228 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 415 positieve controles waarvan 16 arrestaties;  
• Financiële fraude: 216 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 13 positieve controles waarvan 4 arrestaties; 
• Drugs: 584 meldingen van verdachte reisbewegingen die resulteerden in 160 positieve controles waarvan 47 onmiddellijke aanhoudingen. 

In 2023 werden er dankzij het analysewerk bovendien 302 individuen tegengehouden die geseind stonden voor een vrijheidsbeneming met verhoor (SALDUZ IV). Personen die als SALDUZ IV geseind staan, worden systematisch gecontroleerd, wat een sterk signaal is ten aanzien van criminele organisaties.

Mede door de inzet van de Belgische Passagiersinformatie-eenheid werden het afgelopen jaar belangrijke arrestaties verricht in onder meer de strijd tegen de internationale georganiseerde criminaliteit en terrorisme. De analyses die door de eenheid worden uitgevoerd, op basis van informatie van de verschillende veiligheidsdiensten, maken dat verdachte bewegingen van passagiers kunnen worden opgemerkt en er vaak proactief kan worden gehandeld. Door de analyse van de passagiersgegevens maken we het criminelen en personen die een gevaar vormen voor onze veiligheid, zo moeilijk mogelijk om via onze luchthavens onopgemerkt toegang te krijgen tot ons land. De behaalde resultaten tonen opnieuw aan dat samenwerking tussen de verschillende veiligheidsdiensten, doorgedreven informatie-uitwisseling en expertise lonen. - Minister van Binnenlandse Zaken

Douane en Accijnzen 

De Douane voerde in 2023 op vraag van NTTC, 813 controles uit. 39,6 % van die controles bleken een positief resultaat op te leveren. Zo werden in het kader van georganiseerde sigarettenhandel 5.637 farden sigaretten in beslag genomen en bijna 40 kg aan waterpijptabak. 

Het NTTC speelde bovendien een belangrijke rol in de ontmanteling van een illegale tabaksfabriek en in het onderscheppen van smokkel in glasalen met een waarde van 400.000 euro door een criminele organisatie met internationale vertakkingen.

Op aangeven van het NTTC onderschepte de Douane ook 76 kg drugs via het luchtverkeer. Een opvallende case hierbij was drugs die verstopt zat in een scooter.

Veiligheids- en inlichtingendiensten 

De VSSE en de ADIV werken reeds meerdere jaren nauw samen binnen de BelPIU. Zij maken profielen op van verdachte criteria. Op die manier kunnen terroristen of criminelen onderschept worden op basis van hun reisgedrag. In 2023 werden er meerdere criteria voor verdachte reisbewegingen opgemaakt waarvan de resultaten concrete inlichtingendossiers van de VSSE en de ADIV hebben gevoed.

Internationale erkenning 

Het NTTC staat intussen bekend als een betrouwbare partner bij andere Europese Passagiersinformatie-eenheden. Zo werden door de Belgische eenheid 673 buitenlandse aanvragen behandeld waarvan 251 aanvragen tot een positief resultaat hebben geleid. 

Bescherming persoonsgegevens 

Het NTTC geeft prioriteit aan de privacy en het respect voor persoonsgegevens in het kader van zijn opdrachten in de strijd tegen terrorisme en georganiseerde criminaliteit. Een duidelijk wettelijk kader om de bescherming van deze gegevens te waarborgen is dan ook essentieel.

Het Grondwettelijk Hof heeft in zijn arrest van 12 oktober 2023 uitspraak gedaan over de wettelijkheid van de verwerking van passagiersgegevens, de zogenaamde PNR-wet. De zaak werd ingesteld door de Ligue des droits humains. Het Grondwettelijk Hof stelt in het arrest dat de wet die het verwerken van passagiersgegevens verplicht, grotendeels bevestigd wordt en acht die wet dan ook verenigbaar met de Grondwet en met het EU-recht met uitzondering van een beperkt aantal artikels die vernietigd werden.

Het NTTC startte intussen met de aanpassing van zijn procedures om volledig te voldoen aan de richtlijnen die opgelegd werden door de rechtspraak. Op 20 maart wordt de reparatiewet in de Commissie Binnenlandse Zaken besproken.

ETIAS 

In 2025 zal de ETIAS-Verordening (EU), die stelt dat niet-visumplichtige reizigers naar de EU over een reisautorisatie moeten beschikken, in werking treden. Het gaat hier bijvoorbeeld over reizigers vanuit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Israël, Mexico, Japan, … Deze nieuwe wetgeving legt verplichtingen op aan internationale vervoerders. Zij worden verplicht om te controleren of passagiers een reisautorisatie hebben. 

De Belgische ETIAS-eenheid zal in 2024 opgericht worden binnen het National Travel Targeting Center van het NCCN. Het voorontwerp van de wet werd recent door de Kamercommissie goedgekeurd en ligt eind maart ter stemming voor aan de plenaire Kamer.